ما معمولا پشه ها را موجوداتی مزاحم می دانیم و به شیوه های مختلف سعی در از بین بردن آنها از محیط اطرافمان می کنیم اما اگر نسل پشه ها منقرض شده و به طور کلی از محیط زیست حذف شود، چه پیامدهایی را شاهد خواهیم بود؟

فصل تابستان که آغاز می‌شود، پشه‌ها در طبیعت بیداد می‌کنند. خیلی‌ها هر شب حتی ساعت‌ها با پشه‌ها نبردی نابرابر می‌کنند تا راهی برای خلاص شدن از دست‌شان و به خواب رفتن پیدا کنند. متاسفانه واقعیت این است، پشه یکی از اجزای زنجیره غذایی برای بسیاری از موجودات است که سر آخر آن زنجیره به انسان می‌رسد.

ما معمولا پشه ها را موجوداتی مزاحم می دانیم و به شیوه های مختلف سعی در از بین بردن آنها از محیط اطرافمان می کنیم اما اگر نسل پشه ها منقرض شده و به طور کلی از محیط زیست حذف شود، چه پیامدهایی را شاهد خواهیم بود؟ برای بررسی این پیامدها بد نیست ابتدا به بررسی دقیق تر زندگی و اثرات حضور این موجود ریزنقش بپردازیم.

پشه ها 3500 گونه مختلف دارند که 200 گونه از آنها انسان را هدف حمله خود قرار می دهند. در این گروه آنوفل ها، کولکس ها و آندس ها از جمله گونه های مهم به شمار می آید. این سه گونه از طریق نیش زدن، بیماری های مزمن و اغلب کشنده ای را به انسان منتقل می کنند.

به عنوان مثال، مالاریا بیماری بسیار کشنده ای است که اگر پشه آنوفل ماده به انگل آن آلوده باشد، فرد را به آن مبتلا می کند. تب زرد نوعی دیگر از این بیماری هاست که به وسیله آندس ماده به انسان منتقل شده و در شرایط حاد می تواند سبب بروز مشکلات کلیوی و خونریزی داخلی شود. شاید به نظر برسد زندگی انسان بدون وجود پشه ها در امنیت بیشتری خواهد بود یا این که وجود آنها فایده چندانی برای حیات زمین ندارد.

نقش پشه ها در زنجیره غذایی
حیات زمین برپایه زنجیره های غذایی استوار است. هر زنجیره غذایی متشکل از موجوداتی است که حیات آنها یا به انرژی یا به گیاهان و موجودات دیگر وابسته است. به عنوان مثال، گیاهان از نور خورشید انرژی می گیرند و بعضی جانوران مانند خرگوش و زرافه گیاهان را می خورند و خود طعمه جانوران دیگر می شوند.

انسان نیز در این چرخه سهیم است و از منابع غذایی آن مانند ماهی ها، گیاهان و دام و طیور استفاده می کند.
پشه ها بیش از صد میلیون سال است که در زنجیره غذایی زمین نقش مهمی ایفا می کنند. به عنوان مثال در زنجیره غذایی آبی، لاروهای پشه منبع غذایی ماهی ها هستند و بعد از رشد کامل، طعمه پرندگان و عنکبوت ها می شوند.

تفاوت پشه نر و ماده
محققان همواره در تلاش بوده اند تا به روش هایی برای ریشه کن کردن پشه ها دست پیدا کنند. یکی از این روش ها، دست بردن در ژنتیک آنهاست، به گونه ای که تعداد پشه های نر بتدریج بیشتر از ماده ها شوند.

گفتنی است فقط پشه های ماده خونخوار و ناقل بیماری اند و نرها از شهد گل و دیگر مواد تغذیه می کنند.
به این ترتیب تعداد ماده ها نسل به نسل رو به کاهش می رود و در نتیجه، نهایتا تنها جمعیت نر باقی خواهد ماند که به تنهایی از بین خواهند رفت و پشه ها منقرض می شوند. برای این کار، محققان آنزیمی را یافته اند که کروموزوم ایکس (X) موجود در اسپرم پشه های نر را تحت تاثیر قرار می دهد.

تاثیر انقراض پشه ها بر حیات زمین
حال اگر پشه ها منقرض شوند آیا اختلالی در زنجیره غذایی به وجود نمی آید؟ در توندرا که منطقه ای واقع در قطب شمال است، پشه ها فراوان هستند و منبع غذایی اصلی پرندگان مهاجر را تشکیل می دهند.

با انقراض این پشه ها، شمار این پرندگان به طور چشمگیری کاهش پیدا می کند. ماهی ها نیز به دنبال این انقراض منبع غذایی خود را از دست می دهند و مجبور می شوند برای زنده ماندن، خود را با منبع دیگری سازگار کنند و این سبب کاهش جمعیت آنها می شود.

این کاهش در شمار ماهی ها، علاوه بر جانوران، انسان ها را نیز به طور مستقیم تحت تاثیر قرار می دهد؛ زیرا ماهی ها یکی از منابع غذایی مهم مردم هستند. در حال حاضر حدود 20 درصد از سهم پروتئین حیوانی کل جهان از طریق ماهی ها و آبزیان تامین می شود.

با این حال، محققان معتقدند بعد از اختلالاتی که در زنجیره غذایی به وجود می آید، موجودات دوباره می توانند خود را با دیگر منابع غذایی سازگار کنند و به این ترتیب حیات زمین ادامه یابد. در عین حال، خطر بیماری های کشنده و مزمن که از طریق پشه منتقل می شود نیز انسان های دیگر را تهدید نخواهد کرد. گفتنی است مالاریا هر ساله جان یک میلیون نفر را در جهان گرفته و 246 میلیون نفر را بیمار می کند.

اخبار علمی - جام جم